Historia Ostropy

Pierwsze pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 24 września 1286 r. Nie jest to akt lokacji a dokument wystawiony przez księcia kozielsko-bytomskiego Kazimierza, zatwierdzający akt jej sprzedaży i nadanie przywilejów nowemu zasadźcy.

Kiedy dokładnie została założona, nie wiadomo, jednak ślady osadnictwo sięgają tu epoki brązu. Nazwa wsi zmieniała się na przestrzeni wieków i brzmiała: Ostropa, Ostroppa, Gersdorf, Utropa, Roztop, Roztropa, Rostropitz, Roztropilitz. W 1534 r. po raz pierwszy podano niemiecką nazwę wsi Stroppendorf, którą w 1936 r. naziści wprowadzili jako urzędową w miejsce słowiańskiej nazwy Ostroppa.

Wieś powstała nad strumieniem Ostropka, na trakcie z Wrocławia do Krakowa i Kijowa, na zachód od Gliwic. Od początku też losy wsi były związane z Gliwicami. Jej centrum stanowiło wzgórze, na którym stanął w XIV w. kościół p.w. św. Jerzego, wokół którego promieniście rozchodziły się gospodarstwa. W wyniku lokacji na prawie niemieckim, wieś rozłożyła się wzdłuż obecnej ulicy Architektów, równolegle do której w późniejszym czasie powstała szosa łączące Gliwice z Sośnicowicami (obecnie ul. I. Daszyńskiego). Ostropa przybrała wówczas kształt wrzeciona, na którego wierzchołkach w późniejszym czasie ustawiono kaplice św. Floriana oraz św. Urbana. Mieszkańcy utrzymywali się z rolnictwa.

Miejscowość dzieliła burzliwe losy Śląska. 1430 r. tutejszy kościół został spalony podczas husyckiej wyprawy na miasto. Do podobnej sytuacji doszło w 1643 r. kiedy świątynię i sąsiadujące zabudowania spaliły wojska szwedzkie oblegające miasto w trakcie wojny trzydziestoletniej. Od 1596 r. Ostropa była własnością Gliwic, wchodząc w skład kamery miejskiej. Obowiązująca od 1528 r. pańszczyzna została zniesiona w 1807 r., kiedy to chłopi zostali uwolnieni od zobowiązań przez króla Prus (które w XVIII w. w wyniku wojen z Austrią opanowały Śląsk). Odtąd stali się wolnymi obywatelami, płacącymi podatki. W tym czasie doświadczyli kolejnych nieszczęść: przemarsz wojsk napoleońskich i rosyjskich, antyfrancuskie powstanie, panujące wówczas oraz w trakcie wojen zjednoczeniowych zarazy, dotknęły mieszkańców. Większość z nich aż do schyłku XIX w. żyła z roli. Sytuacja zmieniła się wraz z rewolucją industrialną, jaka dokonała się na Górnym Śląsku. Wówczas znaczny odsetek mieszkańców znalazł zatrudnienie w przemyśle hutniczym oraz górniczym, zwłaszcza w pobliskich Gliwicach. Wkrótce też przemysł zaczął docierać i do samej Ostropy. W latach 1897-1898 mistrz murarski Johann Langer wraz z Wilhelmem Silberem z Zabrza zbudowali tu cegielnię. Pod koniec XIX w. na zachodnim krańcu wsi odkryto pokłady węgla na głębokości 123 m, na których utworzono pola górnicze Friedrich Georg –Ostroppa oraz Forckenbeck. Ich eksploatacja ze względów ekonomicznych okazała się wówczas nieopłacalna (do projektu wrócono po II wojnie światowej. W 1954 r. rozpoczęto głębienie szybu transportowo-wydobywczego IV kopalni Gliwice, gdzie znaleźli zatrudnienie miejscowi górnicy, który został zlikwidowany na skutek reform gospodarczych w latach 1998-2000).

Charakter miejscowości zaczął ulegać zmianie. Na początku lat 30. XX w. już 50 proc. mężczyzn zatrudnionych było w przemyśle, a tylko 10 proc. gospodarstw utrzymywało się z roli. Poprawa materialna oraz zdobycze cywilizacyjne przyczyniły się do demograficznej rewolucji. Kilkakrotnie zaistniała potrzeba rozbudowy szkoły (w 1876, 1883, 1905 i w latach 30. I 70. XX w.) a także świątyni, w której wierni przestali się mieścić. Rozbudowa drewnianego kościoła św. Jerzego mogła mieć charakter ograniczony i pojawiła się konieczność budowy murowanej świątyni, którą ze względu na wybuch I wojny światowej zrealizowano dopiero w 1927 r. Przeprowadzono też elektryfikację, zbudowano wieżę ciśnień oraz sieć wodociągową a główne ulice zostały uporządkowane i wybrukowane. Nastąpił też rozwój terytorialny wsi. W 1925 r. włączono w jej granice założoną w 1776 r. na zachód od Ostropy Kolonię Zedlitz (Kolonia Leśna). Z drugiej strony rozpoczął się proces wchłaniania wsi przez Gliwice. W 1927 r. włączono do miasta teren cegielni i majątku ziemskiego.

I wojna światowa była dla mieszkańców wielką traumą. Zginęło 126 mężczyzn. Dla ich uczenia w zniesiono pomnik poległych, który stanął w 1927 r. na rozjeździe ulic Architektów i Nauczycielskiej. Koniec wojny nie przyniósł spokoju. Niemcy ogarnęła rewolucja, która obaliła cesarstwo, Rząd republikański musiał zaś przystać na warunki pokojowe, które zakładały głosowanie w sprawie państwowej przynależności Górnego Śląska. Okres plebiscytu i powstańczego zamętu przyczynił się do podziału lokalnej społeczności. Oddano tu 937 głosów za Polską, za Niemcami 659. W wyniku objęcia wsi przez administrację niemiecką w 1922 r. około 20 rodzin przeniosło się do Polski. Na ich miejsce przybyli uchodźcy z terenów przyznanych Polsce. W miejscowości aż do czasów nazistowskich funkcjonowały polskie organizacje mniejszościowe oraz szkoła i nabożeństwa. W 1935 r. doszło do remilitaryzacji Niemiec. Na ostropskich polach powstał poligon, będący zapowiedzią kolejnej hekatomby, która rozpoczęła się w 1939 r. Do 24 stycznia 1945 r. poległo na froncie 146 mieszkańców. Wieś boleśnie odczuła wkroczenie Sowietów. Gwałty, morderstwa i samobójstwa kosztowały życie około 25 mieszkańców. Do pracy przymusowej w ZSRS wywieziono około 279 mężczyzn, z których 146 nie wróciło do domów. W marcu 1945 r. wieś została przejęta przez administrację polską. Rozpoczął się czas walki z „przejawami niemczyzny”, wysiedleń i wywłaszczeń. W wyniku represyjnej polityki władz komunistycznych oraz powodów ekonomicznych wiele osób, kiedy stało się to możliwe, zdecydowało się na emigrację do Niemiec, która w latach 80. przybrała charakter masowego exodusu. Do dziś liczba ludności nie osiągnęła stanu z 1939 r.. Osiedle wg danych z 2017 r. liczyło 2895 mieszkańców- to o 1450 mniej niż w 1939 r., ale o 195 więcej aniżeli w 2006 r. Jest to dobry prognostyk, że tendencja spadkowa została zatrzymana. Powstaje szereg nowych osiedli mieszkaniowych.

W 1975 r. zakończył się proces wchłaniania wsi przez Gliwice. Gmina utraciła niezależność w 1973 r., kiedy została włączona do Sośnicowic, ale dwa lata później stała się jedną z dzielnic Gliwic –zachodnią bramą miasta. Przełom 1989 r. przyniósł aktywność obywatelską. W 1990 r. miejscowa mniejszość niemiecka zorganizowała koło DFK. Powstała też fundacja ekologiczna „Ostropa”, która przeprowadziła gazyfikację dzielnicy i zbudowano sieć kanalizacyjną. Obecnie działa tu szereg organizacji i stowarzyszeń świeckich i kościelnych, orkiestra dęta „Ostropa”, chór „HeImat”, szkoła podstawowa, przedszkole, Ochotnicza Straż Pożarna, ośrodek zdrowia oraz liczne przedsiębiorstwa. Rolnictwo wciąż odgrywa ważną rolę w życiu gospodarczym dzielnicy.